Làm sao để tôi vượt qua nỗi sợ hãi thất bại hoặc sự phán xét từ người khác khi muốn thử một điều mới?
Gần đây, tôi có nghe một câu chuyện nhỏ: một ông bố đã “hết hồn” khi thấy cậu con trai 6 tuổi của mình tự đi bộ từ trường về nhà. Nguyên nhân là do cô giáo nhìn nhầm phụ huynh nên gọi bé xuống cổng đi về, bé không thấy bố, đợi lâu và do bé cũng thuộc đường (trường cách nhà vài ngã tư), nên bé tự về nhà
Dĩ nhiên thì sự lo lắng của phụ huynh là thật và việc thông báo lại cho cô giáo để cẩn trọng hơn là điều cần thiết. Nhưng điều tôi quan tâm là, ông bố đó đã hành xử như thế nào với đứa trẻ? Tôi không nghĩ là trong sự hoang mang lo sợ kèm giận dữ đó, ông bố có thể chuyển sang thái độ hoan nghênh khen con trai đã làm được một điều thành công nhỏ : tự đi về nhà. Bạn cũng sẽ dễ hình dung rồi, đó sẽ là những lời khuyên răn với nhiều sự hù dọa và cấm con không tự đi về nhà nữa.
Một thành công nhỏ bé đầu đời đã bị phủ nhận, dưới con mắt bố mẹ, đó là sự ẩu tả, liều lĩnh kém hiểu biết của bé.
Chính sự phủ nhận này đã tước đi cơ hội được trải nghiệm những điều nhỏ bé, những nền móng cần thiết để sau này làm nên việc lớn. Những đứa trẻ lớn lên trong sự mặc nhiên hiểu của cha mẹ: cứ tới tuổi, chúng sẽ tự biết mọi thứ.. Điều này nghe có vẻ hợp lý, khi tới 3 tuổi sẽ được đi học, 6 tuổisẽ được vào lớp 1, 18 tuổi sẽ vào đại học, 22 tuổi sẽ ra trường đi làm, rồi kết hôn, có nhà có xe, ai rồi cũng phải như vậy. Và hễ ai đi chệch khỏi quỹ đạo này, người đó nghiễm nhiên bị xem là có vấn đề.
Mà có phải là vậy không?
Những cột mốc đó, có phải tự nhiên ngày tới tháng tới là bạn một bước trở mình như “Thánh Gióng”, vươn vai đột nhiên cao lớn và có thể cưỡi ngựa đi đánh giặc sao? À tự dưng nói tới đây, hình tượng Thánh Gióng cũng giống như kỳ vọng của bố mẹ: cứ cho con cái ăn nhiều, uống nhiều, lượng đủ chất đủ tự nhiên thành người trưởng thành rồi sẽ thành đạt, thành người hùng ngay.
Tư tưởng nuôi con Thánh Gióng nàyđã vô tình cướp đoạt trải nghiệm, quyền được sai lầm, và quyền được tự mình té ngã rồi đứng lên của mọi đứa trẻ.
. Ở nhà thì chúng luôn lo sợ làm sai ý bố mẹ. Ở trường thì mỗi khi cô giáo hỏi điều gì đó, chúng luôn phải cố đoán ý cô nghĩ gì trong đầu, hơn là xem trong tâm mình có gì để trình bày quan điểm cá nhân với cô.
Từ nhỏ đến lớn, bạn đã sống trong nhiều nỗi sợ mắc lỗi đó, nên không có gì khó hiểu về sự hoang mang và chùn bước khi bạn bắt đầu nếm trải những thất bại cuộc đời quăng lại, ở cái tuổi mà bạn bị gán cho danh từ: người trưởng thành.
Người trưởng thành, không phải là độ tuổi, mà là sự từng trải và sự tự lớn lên theo nghĩa đen và nghĩa bóng, sau vô số lần vấp ngã. Một đứa trẻ nhà nghèo, lam lũ kiếm ăn từ sớm sẽ trưởng thành sớm hơn rất nhiều so với đứa trẻ chỉ quanh quẩn sách vở đến hết đại học rồi mới bắt đầu va chạm với cuộc đời thực.
Và bây giờ, bạn muốn được tự do thử nghiệm những điều mới, muốn được thực hiện một trong các quyền mà bạn nghĩ ai cũng phải được, là tự do sai lầm và tự do làm điều mình thích. Tự do luôn có cái giá của nó. Cái giá đầu tiên của việc tự do trải nghiệm, là bạn có chấp nhận mình sẽ thất bại và đi xuống hố không?
Bạn đang có tiền tiết kiệm, bạn có chấp nhận có thể món tiền đó bay hết sau một thời gian khởi nghiệp không?
Bạn đang có sắc đẹp và thanh xuân, bạn có chấp nhận tóc bạc và nếp nhăn xuất hiện sau thời gian vắt óc suy tư tìm lối đi cho dự án của mình không?
Và cuối cùng, bạn có chấp nhận nói về những thất bại khó khăn mình đang gặp cho người khác nghe để tìm lời khuyên hay không?
Điều thứ 3 này là điều khó thực hiện nhất. Người khác sẽ không bao giờ hiểu hết những gì bạn làm, và họ không thể đưa ra phương án đúng nhất cho bạn được, bởi vì đây là dự án, ý tưởng và con đường riêng của bạn. Nhưng họ có thể nghe câu chuyện, và chỉ ra cho bạn những khuyết điểm của bạn. Thông thường thì người lạ sẽ chỉ nói một lần, bạn bè thì nói không quá ba lần. Vì sau những lời chỉ điểm thẳng thắn đó, đa số mọi người, dù đang thất bại và khó khăn bao trùm, họ không thực sự dám rạch lại vết thương nội tâm, không dám nhìn thẳng vào sự yếu kém của mình để tìm cách khắc phục, mà lại lãng phí thời gian vào việc bảo vệ cái tôi đang bị tổn thương.
Có một giải pháp đo lường độ “chai mặt”, lì đòn trước thất bại mà ai cũng có thể thử nghiệm, đó là đi bán hàng rong. Bạn hãy cầm một sản phẩm bất kỳ và đi mời chào mọi người mua. Bạn có thể chào mời bằng nhiều cách, đi như dạo công viên và chào, hay liên hệ bạn bè và mời, hoặc làm truyền thông trên các kênh cá nhân. Bất kể là hình thức nào, mục tiêu không phải là bán được nhiều, mà mục đích chính là bạn quan sát tâm trạng của bạn và cách bạn đối diện với những lời từ chối, những câu hỏi khó hay những lời chê bai phán xét từ người khác. Khi nào bạn thấy tâm bạn hào hứng với những câu trả lời, tâm bạn đón nhận các phản hồi trên ý chính và động cơ phía sau chứ không ở cảm xúc dựa vào câu từ nữa và động lực tìm câu trả lời tốt hơn, cung cấp thông tin đúng nhu cầu của người khác ngày càng cao nơi bạn, thì lúc đó, bạn có thể tự tin khởi sự điều bạn mơ ước.
Một giải pháp thực tập khác, dựa vào hoàn cảnh và điều kiện hiện tại của bạn: lắng nghe những lời chỉ trích của sếp, và những mâu thuẫn với đồng nghiệp ở một tâm thế khác. Lược bỏ những từ ngữ đem lại các cảm xúc tiêu cựcvà hãy xác định: vấn đề thực sự là gì, và đâu là cách giải quyết.. Việc đáp ứng các yêu cầu khắt khe của sếp, hay đối nhân xử thế hòa hợp trong đội nhóm, chính là những kỹ năng nền tảng của một người thành công. Bởi lẽ, yêu cầu của xã hội bên ngoài còn nghiệt ngã hơn cả sếp bạn; họ sẵn lòng rời bỏ hay chỉ trích gay gắt khi bạn lỡ lời hoặc làm việc kém hiệu quả.Nếu ngay lúc này, bạn không thể làm tốt công việc, chỉ thấy môi trường hiện tại là gông cùm và chỉ muốn thoát ra để làm điều gì đó mới mẻ cho riêng mình, thì liệu bạn đã thực sự đủ năng lực đối diện với những rủi ro và thất bại chắc chắn sẽ xảy ra trong con đường riêng đó hay chưa?
Một điều quan trọng khác giúp bạn chuẩn bị tâm thức tốt cho hành trình đối diện các yếu kém và thất bại của bản thân, là việc ngừng so sánh bản thân với người khác trên mạng xã hội. Ở trên internet, ai cũng hoàn hảo, ai cũng đẹp, chỉ trừ những người đang muốn cầu xin sự giúp đỡ của người khác. Những hình ảnh lung linh đó làm bạn dễ lầm tưởng, đó mới là chuẩn mực chung và mình thì bị tụt lại. Nhưng thực chất, cuộc đời phía sau, có muôn vàn câu chuyện và sự thật chưa được hé lộ. Để có thể giảm sự so sánh kỳ vọng mơ hồ vào các hình ảnh trên mạng xã hội, mời bạn đọc thêm bài viết 5 bước ngừng so sánh bản thân với người khác tại đây.